Με αφορμή τον θάνατο του γνωστού ηθοποιού και πρωταγωνιστή της πασίγνωστης σειράς “friends” M.Perry θα επιχειρήσω να μπω μέσα στην ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου με εξαρτήσεις όπως το αλκοόλ και τις ουσίες.
Θα πιαστώ από μερικές κουβέντες του Μ.Perry σε συνεντεύξεις που έχει δώσει κατά καιρούς. Έχει πει ότι ήταν πολύ εθισμένος στο αλκοόλ και στις ουσίες. Ήταν για αυτόν εμμονή η ιδέα να πιει ένα ποτό και πολλές φορές δεν σκεφτόταν τίποτα άλλο πέρα από αυτό. Τα ναρκωτικά και το αλκοόλ έχουν πάνω κάτω την ίδια λειτουργία. Η λειτουργία αυτή είναι ψυχική και αυτό που κάνει είναι να σε κρατάει σε μία ισορροπία. Να σου δίνει την σταθερά και την ασφάλεια που χρειάζεσαι. Άνθρωποι οι οποίοι είναι τραυματισμένοι ψυχικά δυσκολεύονται με δύσκολα συναισθήματα. Η δυσκολία τους είναι τόσο μεγάλη που καταλήγουν να τα πνίγουν στις ουσίες. Έτσι ναρκώνουν ένα σημαντικό κομμάτι του εαυτού τους. Πολλές φορές ντρέπονται για αυτό το κομμάτι, θέλουν να είναι “φυσιολογικοί”. Ο Μ. Perry είχε πει όταν ήπια πρώτη φορά ένιωσα πως είναι να νιώθεις φυσιολογικός όπως οι άλλοι. Δίνει την εντύπωση με τα λεγόμενα του ότι ένιωθε μέσα του ότι δεν είναι φυσιολογικός, ότι κάτι πάει λάθος. Όταν δεν μπορώ να αντέξω τα συναισθήματα μου, δεν μπορώ να αντέξω τον εαυτό μου. Αρχίζω και βλέπω σαν εχθρό τον εαυτό μου και ανεπαρκή οπότε προσπαθώ να τον κρύψω, να τον σωπάσω. Όταν ήταν μωρό, είχε πει, έκλαιγε πολύ και οι γονείς του για να το ηρεμήσουν πήγαν σε έναν παιδίατρο και αυτός τους έδωσε χάπια για να τα χορηγούν στο μωρό. Αν οι γονείς δεν μπορούν να αντέξουν και να επεξεργαστούν το συναίσθημα του μωρού ούτε το παιδί θα μπορέσει να το κάνει για τον εαυτό του. Μάλιστα οι γονείς αυτοί, χωρίς να το γνωρίζουν υποθέτω, δεν έμειναν εκεί να αποκωδικοποιήσουν τις ανάγκες του παιδιού και να αντέξουν το συναίσθημα του. Αυτό που έκαναν είναι να το ναρκώσουν χάνοντας την ευκαιρία να παρέχουν στο παιδί την λειτουργία κατανόησης και καθησυχασμού του συναισθήματος. Πρώτα η μητρική φιγούρα μένει σταθερή στο έντονο συναίσθημα του παιδιού, του δίνει όνομα και νόημα. Έπειτα μέσα από το συναίσθημα αντιλαμβάνεται την ανάγκη του παιδιού και την ικανοποιεί. Αν γίνεται αυτό τότε το παιδί κάνει την λειτουργία αυτή δική του. Δεν φοβάται το συναίσθημα του, κατανοεί από που προέρχεται και αντιλαμβάνεται ποια ανάγκη του το οδηγεί. Ο συγκεκριμένος ηθοποιός είχε μάθει, από μωρό ή και βρέφος, ένας εξωτερικός παράγοντας-ουσία να τον καθησυχάζει και να τον προστατεύει ναρκώνοντας άμεσα τα συναισθήματα του (γιατί έτσι δρουν τα φάρμακα). Οπότε κάθε άγχος, θλίψη ή φόβος δεν μπορούσε να γίνει ανεκτό και δεν μπορούσε ο ψυχισμός να βρει τον τρόπο να εμπεριέξει κάποιο έντονο ή μη συναίσθημα. Ο συναισθηματικός εαυτός οπότε μοιάζει με ένα βάρος, μία θύελλα συναισθημάτων χωρίς γαλήνη ενώ μπορεί να εκληφθεί ως ντροπιαστικός στα μάτια των άλλων. Είχε πει ότι ένιωθε πάντα ανεπαρκής ενώ επεδίωκε ερωτική σχέση με γυναίκες που ήταν αδιάφορες για αυτόν και ο λόγος γιατί πάντα ένιωθε την μητέρα του αδιάφορη προς αυτόν.
Πολλές φορές οι άνθρωποι που καταφεύγουν στις ουσίες είναι γιατί εκεί βρίσκουν την αγάπη. Οι ουσίες είναι άμεσα διαθέσιμες, μπορούν να ελέγξουν την ποσότητα (νομίζουν) και δίνουν άμεσα ευχαρίστηση. Στις ουσίες βρίσκουν την άμεση διαθεσιμότητα που δεν είχαν από την μητρική φιγούρα. Αναπληρώνουν έτσι αυτό που τους λείπει γιατί στις ενήλικες σχέσεις κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Μόνο το βρέφος έχει άμεση διαθεσιμότητα από την μητέρα και άμεση ικανοποίηση αναγκών. Αν αυτό δεν γίνει, ο ενήλικας ακόμη αναζητά την αμέριστη προσοχή και διαθεσιμότητα που δυσκολεύεται πολύ να βρει στις σχέσεις και βρίσκει στις ουσίες. Πολλές φορές όταν δεν μπορεί να γίνει αποχωρισμός από την μητρική φροντίδα ή κάτι δεν πάει καλά εκεί το παιδί μένει ακόμη να ζητά την αμεσότητα αυτή. Είτε δηλαδή η στέρηση, είτε η δυσκολία αποχωρισμού μπορεί να οδηγήσει στην έντονη εξάρτηση και στην ενήλικη ζωή. Η εξάρτηση δεν έχει να κάνει μόνο με τις ουσίες, μπορεί να είναι το φαγητό, ο τζόγος ή οι άνθρωποι. Εξαρτάται ο εαυτός μου από τις εξαρτήσεις, χωρίς αυτές χάνω τον εαυτό μου. Για αυτό οι εξαρτήσεις είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Οι ουσίες έρχονται να συμπληρώσουν τα κομμάτια του ανθρώπου, ώστε να νιώθει ολοκληρωμένος. Προστατεύουν το άτομο από το τραυματισμένο παιδί μέσα του που νιώθει πολλά και δύσκολα συναισθήματα. Παράλληλα όμως ναρκώνουν το παιδί αυτό, το απομονώνουν και το κρατάνε σε μία μοναξιά. Κάνουν αυτό που έκαναν και οι πρώτοι του σημαντικοί άλλοι ενδεχομένως. Στερούν στο άτομο την επαφή με τον εαυτό του και τα συναισθήματα του. Έτσι χάνεται σημαντικό μέρος της ζωτικής δύναμης του ατόμου αφού λειτουργεί αποκομμένος από τον εαυτό του. Χάνεται επίσης η δυνατότητα θεραπείας, αυτοφροντίδας, μετουσίωσης του τραύματος και ευκαιριών για επανορθωτικές σχέσεις. Έτσι ο αλκοολικός κρύβει τον εαυτό του και παράλληλα τον απορρίπτει. Κρύβει τα μπουκάλια, λέει ψέματα και το παίζει “ανέμελος”. Το μεγάλο του μυστικό ουσιαστικά είναι ένας εαυτός που δεν ξέρει τι να τον κάνει. Νιώθει άβολα με αυτόν, ενώ μπορεί ακόμη και να υποφέρει μαζί του.
Καλείται μέσα από την θεραπεία να μάθει να κάνει αυτό που δεν του έμαθε η μητρική φιγούρα, να αντέχει τα συναισθήματα του ως φυσιολογικές λειτουργίες, να αποδέχεται τον εαυτό του ως ολόκληρο και να τον κατανοεί. Να γίνει δηλαδή το καλούπι μέσα στο οποίο αναδύονται και κινούνται τα συναισθήματα και οι σκέψεις του χωρίς να φοβάται ότι θα καταρρεύσει. Ο εξαρτημένος πίνει, παίρνει ουσίες, παίζει κ.α. γιατί φοβάται ότι θα καταρρεύσει. Χρειάζεται στήριξη και προστασία. Η κατάρρευση φαντάζει τόσο μεγάλη που παρομοιάζεται και με την σωματική. Οπότε για τον αλκοολικό το να πιει είναι ζωτικής σημασίας και επιτακτική ανάγκη όχι μία επιλογή. Χρειάζεται μεγάλη θέληση, στήριξη και ασφάλεια για να μπορέσει ο αλκοολικός να αφήσει την ασφάλεια του ποτού. Τι μπορεί να είναι πιο ασφαλές από το ποτό; Αν δεν υπάρχει σε αυτό απάντηση, αν δεν βρει την απάντηση για τον εαυτό του τότε η εξάρτηση γίνεται εντονότερη και ο δρόμος μονόδρομος…