Οι σχέσεις του νάρκισσου αποτελούν ένα κομβικό στοιχείο της δομής του και παίζουν σημαντικό ρόλο. Ο νάρκισσος λοιπόν, που συνήθως συμπεριφέρεται με μεγαλομανία, υπεροψία, ζηλοφθονία, εγωκεντρικά, με έντονη επιθυμία θαυμασμού από τους άλλους και με αίσθημα παντοδυναμίας, συνάπτει σχέσεις αλλά συνήθως σε επιφανειακό επίπεδο. Δεν επενδύουν στους άλλους γιατί φοβούνται την εξαρτητικότητα τους σε αυτούς. Δείχνουν αυτάρεσκοι ενώ παράλληλα επιζητούν την προσοχή και επιβεβαίωση των άλλων. Αυτό που θέλουν είναι να στηρίξουν και να αναγνωρίσουν τον ψευδή εαυτό τους οι άλλοι.
Ο νάρκισσος απορρίπτει τον αυθεντικό του εαυτό και πλάθει έναν νέο που χρειάζεται την επιβεβαίωση των άλλων. Για αυτό έχει ανάγκη τους άλλους αλλά δεν έχει την ωριμότητα και ικανότητα να επενδύσει συναισθηματικά και να δώσει σε έναν άλλον άνθρωπο. Βαθιά μέσα του δεν έχει να δώσει γιατί είναι βαθιά ανεπαρκής και για να νιώσει δυνατός αρνείται την ανάγκη του για αγάπη από τους άλλους και στρέφει την αγάπη αυτή προς τον ψευδή εαυτό του. Είναι σαν οι άλλοι όσο σημαντικοί ή λιγότερο και αν είναι να παίζουν το ρόλο του κοινού που χειροκροτεί.
Ο εξιδανικευμένος ψευδής εαυτός του νάρκισσου δεν δέχεται τις ανάγκες του και να μην είναι πλήρως αυτάρκης. Αυτό ίσως γιατί οι σημαντικοί άλλοι στην πρώιμη ζωή του δεν ήταν ποτέ σταθερά και αξιόπιστα πρόσωπα για εκείνον ή γιατί πήρε το μήνυμα από εκείνους ότι πρέπει να γίνεις “κάτι σπουδαίο” για να έχεις την αγάπη.
Πολλές φορές ο νάρκισσος προβάλει την εξαρτητικότητα στους άλλους ή στον σύντροφο του, μαζί και με άλλα χαρακτηριστικά του που δεν δέχεται για τον εαυτό του. Έτσι βλέπουμε νάρκισσους σε σχέση με εξαρτητικές προσωπικότητες ή και μαζοχιστικές. Στον μαζοχισμό ο σύντροφος δέχεται την κριτική, απαξίωση και επιθετικότητα του συντρόφου και μένει σε αυτή την σχέση πολλές φορές με ευχαρίστηση. Ο νάρκισσος αρέσκεται πολύ να “αδειάζει” όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά του και συναισθήματα στον δίπλα του. Αυτό που κάνει είναι να κάνει τον άλλον να νιώσει όπως κατά βάθος νιώθει και αυτός. Τα συναισθήματα ντροπής, ενοχής, ανεπάρκειας και κατωτερότητας τα προβάλει στον σύντροφο και αυτός τα δέχεται ως στοιχεία του εαυτού του. Έτσι ο σύντροφος νιώθει κατώτερος και ένοχος στην σχέση με τον νάρκισσο. Ο νάρκισσος χρησιμοποιεί τον σύντροφο όχι μόνο ως κοινό που χειροκροτεί αλλά και ως σκουπιδοτενεκέ για να στηρίξει την ευάλωτη αυτοεκτίμηση του. Η κριτική και η απαξίωση δεν σταματούν, ούτε είναι η αρχή του τέλους της σχέσης του νάρκισσου. Είναι κάτι που του αρέσει να κάνει σε μία σχέση ασυνείδητα. Δεν είναι ποτέ ικανοποιημένος με τον σύντροφο του όπως δεν είναι και με τον εαυτό του.
Κατά βάθος φθονεί τους άλλους και για αυτό τους υποτιμά και τους χειρίζεται για δικό του όφελος. Είναι σαν να την έχει πατήσει και τώρα παίρνει την εκδίκηση του αγνοώντας την διαφορετικότητα των ανθρώπων, του εαυτού και των συνθηκών. Για τον νάρκισσο εξαπατάει για να μην εξαπατηθεί, προλαβαίνει να μπει στην θέση του θύτη για να μην γίνει θύμα. Σαν να είχε μνήμες από τέτοιου είδους κακοποίηση που δέχτηκε και τώρα αντιδρά έχοντας την εξουσία. Ο νάρκισσος έχει αντιληφθεί τους φροντιστές του ως απορριπτικούς, επικριτικούς και απαιτητικούς και με την άμυνα της ταύτισης με τον επιτιθέμενο παίρνει αυτός τώρα τον ρόλο του “κακού” για να νιώσει δυνατός και αξιαγάπητος ως αντιστάθμισμα της ντροπής, απαξίωσης, ανεπάρκειας και ενοχής που ένιωσε παιδί.
Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα να δείξει ο σύντροφος του νάρκισσου ότι δεν είναι σαν τους φροντιστές του στο εκεί και τότε, να αποδεσμευτεί από τα δεσμά του παρελθόντος και να δει τους ανθρώπους όπως πραγματικά είναι ώστε να αναδομήσει τον κόσμο γύρω του και μέσα του.
Επίσης, ο νάρκισσος εκτός από τον εαυτό του εξιδανικεύει και τον σύντροφο του. Αυτό το κάνει για να συνδεθεί με κάτι εξιδανικευμένο που θα τον γεμίσει και θα τον “τελειοποιήσει”. Κάτι λιγότερο από το τέλειο δεν μπορεί να συμπεριλάβει και επειδή το τέλειο δεν υφίσταται το δημιουργεί στο μυαλό του. Επειδή η φαντασίωση του τέλειου θα χτυπήσει πάνω στην πραγματικότητα και η φούσκα θα σκάσει απότομα τότε πέφτει από τα σύννεφα όταν ο σύντροφος γίνεται πραγματικός άνθρωπος. Τότε ο νάρκισσος μπορεί να “ξενερώσει” ξαφνικά ή να θυμώσει πολύ που ο σύντροφος δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του. Όπως και να έχει είναι σαν να ζει το δράμα μόνος του.
Το ζητούμενο στις σχέσεις του νάρκισσου είναι ότι δεν μπορεί να συνδεθεί ώριμα με τους άλλους γιατί μέσα του νιώθει παιδί που χρειάζεται φροντίδα και επιβεβαίωση. Δεν δέχεται την εικόνα του όμως ως παιδί με ανεκπλήρωτες ανάγκες και έτσι αποσυνδέεται από τον αυθεντικό του εαυτό και συναισθήματα και ταυτόχρονα από την ειλικρινή συναισθηματική σύνδεση με τους άλλους. Αυτό αφήνει ένα κενό μέσα στον νάρκισσο και ταυτόχρονα ανάμεσα σε εκείνον και τους άλλους. Το κενό αυτό καλύπτει με τα υλικά αγαθά, τις πρόσχερες ευχαριστήσεις, την κοινωνικότητα, την επιτυχία κ.λ.π. Καταφέρνει να το καλύπτει; Καμία απάντηση δεν είναι δεδομένη.
